Boekbespreking “ De oplossing is het probleem niet”.
Inhoud: over ethiek, integriteit en compliance
Schrijver Edgar Karssing
Uitgeverij Nederlands Compliance Instituut
ISBN-nummer 978-94-91252-01-3
Inleiding
Vandaag het tweede blog over een boek , in het kader van integriteit, dat niet mag ontbreken in de integriteitsbibliotheek van bestuurders, (integriteits)managers, toezichthouders, (leden) van de ondernemingsraden, medewerkers van een organisatie en iedereen die wil bijdragen aan een integere organisatie.
Een woord vooraf
In een boekbespreking kan ik alleen met een beknopte inhoudsopgave volstaan en de meest zinvolle conclusies verwoorden. Het doel van dit blog is immers om de lezer te stimuleren om het boek, al dan niet elektronisch, ter hand te nemen voor nog meer interessante feiten.
Beschrijving boek
Midden in het boek trof ik een zin aan die eigenlijk bij ieder boek over integriteit bij de inleiding niet mag ontbreken: “Het zou niet nodig moeten zijn om het belang van ethiek, integriteit en compliance uit te leggen. Een fatsoenlijke, maatschappelijke verantwoorde.. onderneming vindt dit vanzelfsprekend”. Ik vermeld hier het dankwoord in het boek dat als rode draad centraal staat in het boek: “Het is met integriteit net als met geluk: in je eentje kun je een eind komen, maar je komt verder met zijn tweeën”
In dit boek komen onderwerpen aan de orde, verdeeld over drie basisprincipes: het eerste deel betreft basisbegrippen, het tweede deel beschrijft beleid en instrumenten en in het laatste deel gaat de schrijver in op de rol van bestuurders en managers. Zo komen o.a. aan de orde (door mij samengevat met de onderdelen die het meest belangrijk zijn):
Veranderen van Cultuur
Ethiek, waarden en normen
De spiegeltest (bekend vanuit mijn eerder blog: ik ben integer als ik mij recht in de ogen kan kijken): een belangrijk en misschien wel doorslaggevend criterium om te bepalen of men een moreel juiste beslissing heeft genomen). De schrijver trekt de betrouwbaarheid hiervan in twijfel en doet daarbij een aanbeveling ter verbetering.
Morele vraagstukken, recht en moraal.
De zes V’s van het Integriteitsmanagement die een structuur bieden:
-verkennen en verbeelden, verbinden, vormgeven, verankeren en verbeteren.
Gedragscode: naast wat het voorstelt komen de juridische consequenties aan de orde.
Workshop integriteit en moreel beraad: het slaan van een brug tussen papier en gedrag.
Morele zwijgzaamheid, morele moed en moreel leiderschap.
Managen vanuit vertrouwen: beter dan controle met zeven handvatten.
De appel en de mand: naar beiden onderdelen bij integriteit moet worden gekeken, het individu (de appel) en de organisatie (de mand). Daarbij worden bekende onderzoeken uit de psychologie aangehaald. Voor de liefhebbers: Milgram en Zimbardo.
Het voordeel van het boek
Het voordeel van het boek is dat het geen oplossingen biedt, maar aanzet tot nadenken. Dat proces is een belangrijke basis om tot een integere organisatie over te gaan. Ook wordt in het boek afgerekend met het idee dat je er met regeltjes wel komt. De schrijver verwoordt het zo: “Ik zal niet ontkennen dat regels nodig zijn, maar regels zijn door hun karakter veelal eerder een bron van problemen dan een oplossing van problemen. Op regels kun je veel soorten kritiek hebben”. Hij werkt dat vervolgens uit met voorbeelden waarbij ik er één uit pik. In de praktijk wordt gewerkt met de integriteitsregel dat iemand geen relatiegeschenk boven de € 50,– euro aan mag nemen. Dit om ongewenst gedrag te voorkomen. Hij stelt de vraag: waarom mag je wel een relatiegeschenk aan nemen van € 49,– en niet van € 51? Het boek is daarnaast een goede leidraad om themagericht integriteitsonderwerpen aan te pakken.
De waarde van het boek
Los van het begrippenkader wordt de integriteitstheorie ook verbonden met theorieën buiten het gebied van de integriteit. Zo wordt bij het onderdeel Moreel leiderschap de theorie van Stephen Covey over “de zeven eigenschappen van effectief leiderschap” in verbinding gebracht met drie leefregels van Marcus Aurelius. Daarbij citeert de schrijver een schietgebedje waarbij je filosofie kan beoefenen zonder filosofie te studeren. Ik kan het niet nalaten deze te citeren.
“Heer
geef mij de kracht om te veranderen wat ik niet kan accepteren
geef mij de kracht om te accepteren wat ik niet kan veranderen
geef mij de wijsheid om het onderscheid te maken”.
De waarde van het boek is daarnaast dat het boek zowel geschikt is voor de overheid, de semioverheid, banken als de overige particuliere sector. Zo gaat de schrijver in op de zorgvuldigheidseisen bij banken. Ik verwijs daarbij naar de witwaspraktijken bij de ING. Zo biedt het boek dus voor ieder wat wils, zonder dat de inhoud daaraan ondergeschikt wordt gemaakt..
Conclusie
Bezint eer ge begint is een oud en wijs gezegde. Daaraan ontleent het boek zijn waarde. Het boek is theoretisch en ook praktisch tegelijk. Wie een uitgebreide inleiding zoekt op de samenhang tussen ethiek en integriteit (en compliance) dan is dit boek zeer leerzaam en daarom aan te bevelen. Mijn eindoordeel: een 9. 4 sterren.
Wilt u de tekst van mijn eerdere blog nog eens teruglezen? Al mijn blogs vindt u op www.integerheuvelland.nl. Heeft u vragen of opmerkingen? Of wilt u de tekst van deze of eerdere blogs toegezonden krijgen? In beide gevallen kunt u een mail sturen. Mijn mail-adres is integriteitinhetheuvelland@gmail.com
*De schrijver was op het moment van schrijven van het boek werkzaam als Universitair hoofddocent verbonden aan het instituut voor bedrijfsethiek van Nyenrode Business Universiteit.
